Telesfor Mickiewicz WETERAN POWSTANIA STYCZNIOWEGO

Weterani powstania styczniowego 1863

Weterani powstania styczniowego – opieka

Weterani powstania styczniowego byli w II RP otoczeni troskliwą opieką. Już w 1919 roku wszyscy otrzymali stopień podporucznika (pierwszy stopień oficerski) oraz przyznano im stałą pensję wypłacaną przez państwo. Dodatkowo mogli mieszkać w utworzonych specjalnie dla nich schroniskach. Gwiazdka dla bezrobotnych członków organizacji kombatanckich w Poznaniu, grudzień 1932 roku. Widoczni m.in.: generał Oswald Frank (stoi bliżej środka z lewej strony przy drzwiach w mundurze), wojewoda poznański Roger Raczyński (stoi na prawo od gen. O. Franka), żona prezesa Zarządu Okręgowego Związku Legionistów profesora Antoniego Jakubskiego (siedzi przy stole w jasnej sukience), żona generała Stanisława Taczaka (siedzi przy stole na lewo od M. Michalskiego), weteran powstania styczniowego Michał Michalski (siedzi przy stole obok kobiety w jasnej sukience) (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-C-1133). Schronisko dla weteranów powstania styczniowego w Krakowie. Siedzą od lewej: Jan Nożyczkowski, Józef Nowak, Tomasz Pawłowski, Karol Humowiecki, stoi Walenty Będkowski, styczeń 1932 roku (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-P-1433-1). Schronisko dla weteranów powstania styczniowego w Krakowie. Jan Nożyczkowski (1. z lewej) i Artur Gierzyński, styczeń 1932 roku (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-P-1433-2). Schronisko dla weteranów powstania styczniowego w Warszawie. Weterani Maria Fabianowska i Walenty Milczarski podczas spotkania z paniami ze Stowarzyszenia Przyjaciół Weteranów. Obok stołu stoi prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Weteranów major Władysław Dunin-Wąsowicz, 1937 rok (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-P-1435). Schronisko dla weteranów powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1933 roku. Widoczni od lewej: Walenty Milczarski, Adam Maciejowski, Adolf Schreyer, Franciszek Rzewuski, Henryka Daniłowska, Aleksander Kaczmarski, Bolesław Jezierski, Antoni Roliński, Michał Krystofik (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-P-1436-1). Schronisko dla weteranów powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1933 roku. Siedzą od lewej: Adam Maciejowski, Walenty Milczarski, Aleksander Kaczmarski, Adolf Schreyer, Henryka Daniłowska, Antoni Roliński, Franciszek Rzewuski. Stoją od lewej: Michał Krystofik, Bolesław Jezierski (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-P-1436-2). Weteran powstania styczniowego Mamert Wandalli odbiera klucz do domu w Osiedlu Zasłużonych im. Aleksandry Piłsudskiej z rąk sekretarza generalnego Stowarzyszenia Bratniej Pomocy Byłym Uczestnikom Walk o Niepodległość Melchiora Wańkowicza (fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygn. 1-P-1412-1).

Odznaczenia, rocznice

Rocznice wybuchu powstania styczniowego obchodzone były co roku w wielu miastach Polski, a szczególnie uroczyście uczczono pamięć powstańców w 1933 roku, gdy minęło 70 lat od wybuchu walk. Żyło już wówczas jedynie 365 weteranów, z których wszyscy zostali odznaczeni ustanowionym w 1930 roku Krzyżem Niepodległości. Obchody rocznicy wybuchu powstania styczniowego w 1919 roku (fot. [ Album zjednoczenia. Pamiątka piętnastolecia odzyskania niepodległości ], Warszawa 1934, domena publiczna). Uroczystość dekoracji weteranów powstania styczniowego orderem Virtuti Militari na stokach Cytadeli Warszawskiej, 5 sierpnia 1921 (rocznica stracenia Romualda Traugutta) (fot. [ Album zjednoczenia. Pamiątka piętnastolecia odzyskania niepodległości ], Warszawa 1934, domena publiczna). Obchody 67 rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, 23 stycznia 1930 roku. Grupa weteranów opuszcza kościół św. Krzyża po nabożeństwie. Widoczni m.in: weterani powstania styczniowego Antoni (stoi za kobietą weteranem) i Arkadiusz (stoi po lewej ręce kobiety weterana) Strzałeccy, Maria Bentkowska (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3113). Obchody 70 rocznicy powstania styczniowego w Warszawie. Nabożeństwo w katedrze św. Jana. z udziałem prezydenta RP Ignacego Mościckiego (siedzi z lewej). Widoczni m.in. adiutanci prezydenta kapitan Zygmunt Gużewski (stoi 1. z lewej) i porucznik Władysław Krotkiewski (stoi 2. z lewej). W pierwszym rzędzie siedzą od prawej: premier Aleksander Prystor, wicemarszałek sejmu Stanisław Car, marszałek senatu Władysław Raczkiewicz, w drugim rzędzie siedzą: prezes BBWR Walery Sławek (4. z prawej), minister reform rolnych Seweryn Ludkiewicz (3. z prawej), minister spraw wewnętrznych Bronisław Pieracki (2. z prawej). w stalli siedzi szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Bronisław Hełczyński (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3121-1). Obchody 70 rocznicy powstania styczniowego w Warszawie. Oddziały kawalerii i artylerii podczas defilady (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3121-5). Obchody 70 rocznicy powstania styczniowego w Warszawie. Grupa weteranów na spotkaniu z marszałkiem Józefem Piłsudskim (siedzi 5. z prawej). Widoczni m.in.: córka Romualda Traugutta Anna Juszkiewicz (siedzi 6. z prawej), prezes Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Weteranów 1863 roku Franciszek Stankiewicz (siedzi 4. z prawej), weteranka Maria Herdin, prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Weteranów mjr Władysław Dunin-Wąsowicz (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3121-9). Obchody 70 rocznicy powstania styczniowego w Warszawie. Obiad w kasynie garnizonowym wydany na cześć kombatantów. Widoczni m.in.: Aleksandra Piłsudska, prezes Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Weteranów 1863 roku Franciszek Stankiewicz, generał Edward Rydz-Śmigły, generał Józef Kordian Zamorski, pułkownik Janusz Jagrym-Maleszewski (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3121-8). Obchody 70 rocznicy powstania styczniowego w Poznaniu. Weterani i przedstawiciele władz odbierają defiladę. Widoczni m.in.: weterani Józef Winnicki, Michał Michalski, Aleksander Cielecki, Ignacy Mańkowski oraz wojewoda poznański Roger Raczyński, prezydent Poznania Cyryl Ratajski, pułkownik Erwin Więckowski (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3118-2). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1936 roku Składanie wieńców przez weteranów w kaplicy belwederskiej. Od prawej stoją: 1. Mamert Wandali, 2. Maria Fabianowska, prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Weteranów Władysław Dunin-Wąsowicz, Wiktor Malewski, Antoni Tarnawski, styczeń 1936 roku (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3130-7). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1936 roku. Spotkanie weteranów z dziećmi. Od lewej siedzą: 1. NN, 2. Wiktor Malewski, 3. NN, 4. Stanisław Lesiakowski, 5. Tomasz Cegłowski, 6. Walenty Milczarski, 7. Maria Fabianowska, 8. Mamert Wandali, 9. NN, 10. Antoni Tarnowski, 11. Adam Wojciechowski (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3130-10). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, 22 stycznia 1937 roku. Uroczysta akademia w sali Rady Miasta. Na przodzie siedzi Marian Kościołkowski. W pierwszyn rzędzie od lewej: generał Jan Kołłątaj - Srzednicki, generał Kordian Zamorski, generał Władysław Bończa - Uzdowski, generał Stanisław Rouppert, Roman Górecki (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3131-4). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1938 roku. Fragment uroczystości odznaczenia weteranów krzyżem Orderu Odrodzenia Polski. Marszałek Edward Rydz-Śmigły (3. z lewej) wysłuchuje przemówienia Mamerta Wandali (2. z prawej). Widoczni także m.in.: biskup polowy Józef Gawlina (1. z lewej) i Felicjan Sławoj Składkowski (2. z lewej) (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3131-4). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1938 roku. Fragment spotkania z młodzieżą szkolną. Siedzą m.in.: Maria Fabianowska (2. z prawej), Mamert Wandali (1. z lewej) (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3134-3). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1938 roku. Weterani w drodze do Belwederu (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3134-7). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Warszawie, styczeń 1939 roku. Fragment uroczystości odsłonięcia pamiątkowej tablicy na gmachu ratusza. Przemawia Mamert Wandali (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3135-4). Obchody rocznicy powstania styczniowego w Krakowie, styczeń 1938 roku. Wicewojewoda krakowski Piotr Małaszyński podczas składania wieńca pod pomnikiem powstańców (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3132-8).

O powstańcach pamiętano nie tylko w dniu rocznicy...

Tytuł tematu: Składanie wieńców w dniu Wszystkich Świętych na grobach powstańców styczniowych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, 1 listopada 1933 roku. Delegacja weteranów z prezesem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Weteranów Władysławem Dunin-Wąsowiczem podczas uroczystości (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-1438-1). Uroczystości w Poznaniu związane z przeniesieniem prochów jednego z dowódców powstania styczniowego generała Edmunda Taczanowskiego na cmentarz Powązkowski, 1 listopada 1938 roku. Przemawia wojewoda poznański Artur Maruszewski. Widoczni m.in.: prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Weteranów Władysław Dunin-Wąsowicz (I rząd 4. z lewej), weteran powstania styczniowego Mamert Wandali (I rząd 1. z lewej), weteran powstania 1863 roku Walenty Milczarski (I rząd 2. z lewej), generał Franciszek Wład (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3519-1).

Weterani w życiu społecznym

Uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego w Krakowie, 18 maja 1935 roku. Weterani powstania styczniowego w kondukcie pogrzebowym. Salutuje Maria Fabianowska (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-A-209-168). Uczczenie pamięci marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Warszawie, 22 stycznia 1937 roku. Składanie wieńca w Belwederze przez delegację weteranów powstania styczniowego (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-A-330). Składanie życzeń noworocznych prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu na Zamku Królewskim w Warszawie, 1 stycznia 1935 roku. Weterani powstania styczniowego składają życzenia noworoczne prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu. Widoczni m.in.: Maria Fabianowska (stoi bokiem 2. z lewej na 1. planie), prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Weteranów mjr Władysław Dunin-Wąsowicz (w 2. rzędzie za M. Fabianowską, w okularach), szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Stanisław Świeżawski (z prawej na 2. planie) (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-A-1541-7). Uroczystości święta 3 Maja w Warszawie, 1926 rok. Delegacja weteranów powstania styczniowego przed Grobem Nieznanego Żołnierza (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2864-3). Marsz szlakiem „kadrówki” w rocznicę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, sierpień 1933 roku. Widoczny m.in. weteran powstania styczniowego Józef Dragun (na pierwszym planie) (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3183-2). Uroczystości w Krakowie z okazji rocznicy wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, sierpień 1939 roku. Weterani powstania styczniowego na dachu Pałacu Prasy. Siedzi Wiktor Malewski. Stoją od lewej: Antoni Suss, Mamert Wandali, Walenty Milczarski (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3205-3). Rocznica bitwy warszawskiej – uroczystości Święta Żołnierza w Warszawie, 15 sierpnia 1936 roku. Weterani powstania styczniowego składają wieniec na Grobie Nieznanego Żołnierza (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-3376-7). Delegacja weteranów powstania styczniowego deklaruje gen. Leonowi Berbeckiemu udział w Pożyczce Obrony Przeciwlotniczej, kwiecień 1939 roku. (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-W-3057). Weteran powstania styczniowego Mamert Wandali w rozmowie harcerzem z 71 drużyny (fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-1411-4).